راهنمای جامع زایمان سگ: 18 نکته کلیدی
زایمان سگ، فرآیندی طبیعی اما نیازمند دقت و مراقبت است. آمادگی کامل شما و شناخت علائم و مراحل زایمان، کمک شایانی به سلامت سگ مادر و توله ها خواهد کرد. این راهنما، 18 نکته کلیدی را در اختیار شما قرار می دهد تا با اطمینان بیشتری این دوره مهم را پشت سر بگذارید.
قبل از زایمان: آماده سازی ضروری
- ✅
1. تعیین تاریخ زایمان:
از دامپزشک بخواهید با سونوگرافی یا رادیوگرافی، تاریخ تقریبی زایمان را تعیین کند. بارداری سگ معمولا بین 58 تا 68 روز طول می کشد. - ✅
2. آماده سازی لانه زایمان:
یک جعبه یا سبد بزرگ، راحت و بهداشتی را برای لانه در نظر بگیرید. آن را با پتوهای نرم و قابل شستشو بپوشانید. - ✅
3. آشنا کردن سگ با لانه:
سگ خود را قبل از زایمان با لانه جدیدش آشنا کنید تا در آن احساس امنیت و آرامش کند. - ✅
4. تهیه لوازم ضروری:
قیچی ضدعفونی شده، نخ دندان (برای بستن بند ناف)، دستمال تمیز، حوله گرم، بتادین، شیشه شیر کوچک و شیر خشک مخصوص توله سگ را آماده داشته باشید. - ✅
5. در دسترس بودن دامپزشک:
شماره تماس دامپزشک خود را در دسترس داشته باشید و در صورت بروز هرگونه مشکل، فورا با او تماس بگیرید.
- ✅
6. مرحله اول:
این مرحله با انقباضات رحمی آغاز می شود و ممکن است بین 6 تا 12 ساعت طول بکشد. سگ بی قرار می شود، لانه سازی می کند، لیس می زند و ممکن است استفراغ یا بی اشتهایی داشته باشد. - ✅
7. مرحله دوم:
این مرحله با خروج اولین توله آغاز می شود. سگ با زور زدن های قوی، توله ها را به دنیا می آورد. بین تولد هر توله ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت فاصله باشد. - ✅
8. مرحله سوم:
این مرحله با خروج جفت (placenta) همراه است. بعد از هر توله، یک جفت باید خارج شود. حتما تعداد جفت ها را بشمارید و مطمئن شوید همه جفت ها خارج شده اند. - ✅
9. علائم شروع زایمان:
کاهش دما بدن (معمولا یک درجه)، بی قراری، لانه سازی، لیسیدن مداوم ناحیه تناسلی، انقباضات شکمی. - ✅
10. مراقبت های حین زایمان:
اجازه دهید سگ به طور طبیعی زایمان کند. در صورت نیاز، میتوانید توله ها را با دستمال تمیز خشک کنید. بند ناف را حدود 2-3 سانتی متر از شکم توله ببندید و با قیچی استریل ببرید. سپس محل برش را با بتادین ضدعفونی کنید.
مراحل زایمان و علائم آنزایمان سگ معمولا در سه مرحله انجام می شود:
بعد از زایمان: مراقبت از مادر و توله ها
- ✅
11. تغذیه توله ها:
مطمئن شوید توله ها به طور مرتب از شیر مادر تغذیه می کنند. اگر مادر شیر کافی ندارد، از شیر خشک مخصوص توله سگ استفاده کنید. - ✅
12. گرم نگه داشتن توله ها:
توله سگ ها در بدو تولد قادر به تنظیم دمای بدن خود نیستند. لانه را در دمای مناسب (حدود 30 درجه سانتیگراد) نگه دارید. - ✅
13. نظافت لانه:
لانه را به طور مرتب تمیز و خشک نگه دارید تا از بروز عفونت جلوگیری شود. - ✅
14. تغذیه مادر:
به سگ مادر غذای مقوی و با کیفیت بالا بدهید. او به کالری و مواد مغذی بیشتری نیاز دارد تا بتواند شیر کافی تولید کند. - ✅
15. مراقبت از مادر:
اجازه دهید سگ مادر استراحت کافی داشته باشد. او را تشویق و حمایت کنید. - ✅
16. بررسی سلامت توله ها:
به طور مرتب توله ها را از نظر علائم بیماری (بی حالی، بی اشتهایی، اسهال، استفراغ) بررسی کنید. - ✅
17. ویزیت دامپزشک:
چند روز بعد از زایمان، سگ مادر و توله ها را برای معاینه به دامپزشک ببرید. - ✅
18. ثبت وزن توله ها:
وزن توله ها را به صورت روزانه ثبت کنید تا مطمئن شوید رشد سالمی دارند. کاهش وزن یا عدم افزایش وزن میتواند نشانه ای از مشکل باشد.
18 نکته راهنمای جامع زایمان سگ: مدت زمان، مراحل و علائم آن
1. آمادگی قبل از زایمان: لانه سازی و چکاپ دامپزشکی
یک چکاپ کامل توسط دامپزشک برای اطمینان از سلامت سگ و توله هایش ضروری است. در این چکاپ، دامپزشک میتواند تعداد تقریبی توله ها را تخمین زده و در صورت وجود هرگونه مشکل احتمالی، راهنمایی های لازم را ارائه دهد. در ضمن، در مورد علائم هشدار دهنده در طول زایمان از دامپزشک سوال کنید تا بدانید چه زمانی باید به دنبال کمک حرفه ای باشید.
2. تعیین تاریخ تخمینی زایمان: شمارش معکوس
به طور معمول، دوره بارداری سگ ها حدود 63 روز است (با احتساب از روز تخمکگذاری). با دانستن تاریخ جفت گیری، میتوانید تاریخ تخمینی زایمان را محاسبه کنید. البته، این یک تخمین است و زایمان ممکن است چند روز زودتر یا دیرتر اتفاق بیفتد. اگر تاریخ دقیق جفت گیری مشخص نیست، تغییرات رفتاری و جسمی سگ میتواند به شما در تخمین زمان زایمان کمک کند. مثلا کاهش اشتها، لانه سازی، و ترشحات واژینال میتواند نشانه های نزدیکی زایمان باشد. همچنین سونوگرافی و رادیوگرافی نیز میتوانند به تعیین سن جنین و تخمین زمان زایمان کمک کنند، اما معمولا پس از 45 روزگی قابل انجام هستند.
3. علائم اولیه زایمان: تغییرات رفتاری و جسمی
در روزهای نزدیک به زایمان، سگ شما ممکن است علائم زیر را نشان دهد: لانه سازی شدید: سگ به شدت به دنبال مکانی امن و راحت برای زایمان می گردد. کاهش اشتها: سگ ممکن است از خوردن غذا امتناع کند یا اشتهای کمتری داشته باشد. بی قراری و بی تابی: سگ ممکن است عصبی و بی قرار به نظر برسد و به طور مداوم راه برود یا بنشیند. ترشحات واژینال: ترشحات واژینال شفاف یا شیری رنگ ممکن است ظاهر شوند. افت دمای بدن: دمای بدن سگ معمولا 24-12 ساعت قبل از زایمان به زیر 37.8 درجه سانتیگراد می رسد. لیسیدن مداوم ناحیه تناسلی: سگ ممکن است به طور مداوم ناحیه تناسلی خود را لیس بزند.
4. اندازه گیری دمای بدن سگ: نشانه ای از نزدیکی زایمان
اندازه گیری دمای بدن سگ به طور منظم در چند روز قبل از تاریخ تخمینی زایمان، میتواند به شما در تشخیص زمان شروع زایمان کمک کند. دمای طبیعی بدن سگ بین 38.3 تا 39.2 درجه سانتیگراد است. کاهش دمای بدن به زیر 37.8 درجه سانتیگراد معمولا نشانه ای از شروع زایمان در 24-12 ساعت آینده است. برای اندازه گیری دقیق دما، از یک دماسنج مقعدی استفاده کنید و قبل از استفاده آن را با وازلین چرب کنید.
5. مرحله اول زایمان: انقباضات رحم و باز شدن دهانه رحم
مرحله اول زایمان با انقباضات رحم آغاز می شود. این انقباضات معمولا خفیف و نامنظم هستند و ممکن است برای شما قابل مشاهده نباشند. سگ در این مرحله بی قرار و مضطرب خواهد بود. در این مرحله، دهانه رحم به تدریج باز می شود تا توله ها بتوانند عبور کنند. این مرحله معمولا 6 تا 12 ساعت طول می کشد، اما میتواند تا 24 ساعت نیز ادامه داشته باشد. سعی کنید در این مرحله محیطی آرام و ساکت برای سگ فراهم کنید و از ایجاد استرس و هیجان جلوگیری کنید.
6. مرحله دوم زایمان: خروج توله ها
مرحله دوم زایمان با انقباضات قوی تر و منظم تر رحم آغاز می شود. سگ در این مرحله شروع به زور زدن می کند. اولین توله معمولا در عرض 30 دقیقه تا 2 ساعت پس از شروع زور زدن متولد می شود. هر توله در داخل یک کیسه آمنیوتیک (کیسه آب) قرار دارد. ممکن است کیسه آب قبل یا بعد از تولد توله پاره شود. اگر کیسه آب پاره نشده باشد، سگ معمولا آن را با دندان پاره می کند. بعد از تولد هر توله، سگ بند ناف را با دندان قطع می کند و توله را تمیز می کند. اگر سگ این کار را انجام نداد، شما باید این کار را انجام دهید (در قسمت های بعد توضیح داده می شود).
7. مرحله سوم زایمان: خروج جفت
پس از تولد هر توله، جفت (پسجفت) نیز باید خارج شود. جفت یک اندام موقتی است که در طول بارداری، مواد مغذی و اکسیژن را از مادر به جنین منتقل می کند. معمولا بعد از هر توله، یک جفت خارج می شود. سگ ممکن است جفت را بخورد. خوردن جفت حاوی هورمون هایی است که به انقباض رحم و تولید شیر کمک می کند. با این حال، خوردن بیش از حد جفت میتواند باعث اسهال شود.
8. مدت زمان کلی زایمان: از شروع تا پایان
مدت زمان کلی زایمان میتواند متفاوت باشد و به عواملی مانند تعداد توله ها، اندازه سگ و تجربه زایمان بستگی دارد. به طور معمول، زایمان بین 4 تا 24 ساعت طول می کشد. فاصله بین تولد هر توله معمولا بین 30 دقیقه تا 1 ساعت است. اگر فاصله بین تولد دو توله بیش از 2 ساعت باشد، یا اگر سگ بیش از 30 دقیقه به شدت زور بزند و توله ای متولد نشود، باید با دامپزشک تماس بگیرید. در طول زایمان، آرامش خود را حفظ کنید و به سگ خود اطمینان دهید. حضور شما میتواند به او کمک کند تا آرام تر باشد.
9. کمک به سگ در طول زایمان: چه کارهایی میتوانید انجام دهید
شما میتوانید در طول زایمان با انجام کارهای زیر به سگ خود کمک کنید: فراهم کردن محیطی آرام و ساکت: از ایجاد استرس و هیجان جلوگیری کنید. دادن آب و غذا: در صورت تمایل، به سگ آب و غذای سبک بدهید. تشویق و حمایت: سگ را تشویق کنید و به او اطمینان دهید که همه چیز خوب پیش می رود. تمیز کردن توله ها: اگر سگ نتوانست توله ها را تمیز کند، شما میتوانید این کار را با یک حوله نرم انجام دهید. بریدن بند ناف: اگر سگ بند ناف را قطع نکرد، شما باید این کار را انجام دهید (در قسمت بعد توضیح داده می شود). نظارت بر پیشرفت زایمان: مراقب علائم هشدار دهنده باشید و در صورت لزوم با دامپزشک تماس بگیرید.
10. بریدن بند ناف: روش صحیح و نکات مهم
1. دستان خود را به خوبی بشویید.
2. از یک نخ دندان تمیز یا یک گیره بند ناف استریل استفاده کنید.
3. بند ناف را در فاصله حدود 2.5 تا 5 سانتیمتر از بدن توله گره بزنید.
4. با بهرهگیری از یک قیچی تمیز و تیز، بند ناف را بین گره و جفت ببرید.
5. محل برش را با محلول ضد عفونی کننده (مانند بتادین رقیق شده) تمیز کنید.
6. مراقب باشید که بند ناف بیش از حد کوتاه نشود، زیرا این کار میتواند منجر به خونریزی و عفونت شود.
اگر سگ بند ناف را قطع نکرد، شما باید این کار را انجام دهید. برای این کار، مراحل زیر را دنبال کنید:
11. تمیز کردن توله ها: تحریک تنفس و خشک کردن
1. با یک حوله نرم، دهان و بینی توله را از هرگونه مخاط یا مایع پاک کنید.
2. توله را محکم در دستان خود بگیرید و به آرامی به سمت پایین تکان دهید تا مایعات اضافی از ریه ها خارج شود.
3. توله را با حوله خشک کنید و به آرامی ماساژ دهید تا جریان خونش بهبود یابد.
4. توله را نزدیک مادر قرار دهید تا گرم بماند و شیر بخورد.
پس از تولد هر توله، باید آن را تمیز کنید تا تنفسش تحریک شود. برای این کار، مراحل زیر را دنبال کنید:اگر توله تنفس نمی کند، باید به طور مصنوعی به او تنفس دهید. برای این کار، دهان خود را روی دهان و بینی توله قرار دهید و به آرامی در ریه های او فوت کنید. این کار را چند بار تکرار کنید تا توله شروع به تنفس کند.
12. اطمینان از تغذیه مناسب توله ها: شیر آغوز و اهمیت آن
تغذیه مناسب توله ها در ساعات اولیه پس از تولد بسیار مهم است. اولین شیری که مادر تولید می کند، آغوز نام دارد. آغوز حاوی آنتی بادی های ضروری است که از توله ها در برابر بیماری ها محافظت می کند. توله ها باید در عرض 24 ساعت اول پس از تولد، آغوز را دریافت کنند. اگر مادر شیر کافی تولید نمی کند، یا اگر توله ها قادر به شیر خوردن نیستند، باید از شیر خشک مخصوص توله سگ استفاده کنید.
13. علائم هشدار دهنده در طول زایمان: چه زمانی باید به دامپزشک مراجعه کنید
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، باید فورا با دامپزشک تماس بگیرید: سگ بیش از 30 دقیقه به شدت زور می زند و توله ای متولد نمی شود. فاصله بین تولد دو توله بیش از 2 ساعت باشد. سگ علائم درد شدید نشان دهد. ترشحات واژینال سبز تیره یا بدبو وجود داشته باشد. سگ دچار تب شود. توله ای در کانال زایمان گیر کرده باشد. سگ بیش از 24 ساعت در مرحله اول زایمان باشد (انقباضات رحمی بدون تولد توله).
14. مراقبت های بعد از زایمان از مادر: تغذیه، بهداشت و آرامش
پس از زایمان، مراقبت از مادر بسیار مهم است. به مادر غذای با کیفیت و پرانرژی بدهید تا بتواند شیر کافی برای توله ها تولید کند. مادر را تشویق کنید تا با توله هایش ارتباط برقرار کند و به آنها رسیدگی کند. ایجاد محیطی آرام و بدون استرس برای مادر بسیار مهم است.
15. مراقبت های بعد از زایمان از توله ها: وزن گیری، گرما و سلامتی
مراقب علائم بیماری در توله ها باشید، مانند بی حالی، بی اشتهایی، اسهال یا استفراغ. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، با دامپزشک تماس بگیرید. توله ها را در معرض انگل های خارجی (مانند کک و کنه) و انگل های داخلی (مانند کرم ها) قرار ندهید. با دامپزشک خود در مورد برنامه واکسیناسیون و انگل زدایی توله ها مشورت کنید.
16. احتمال بروز عوارض پس از زایمان: عفونت رحم و ورم پستان
عوارض پس از زایمان میتواند برای مادر خطرناک باشد. دو عارضه شایع عبارتند از عفونت رحم (متریت) و ورم پستان. عفونت رحم با علائمی مانند تب، بی حالی، ترشحات واژینال بدبو و بی اشتهایی مشخص می شود. ورم پستان با علائمی مانند تورم، قرمزی و درد در پستان ها مشخص می شود. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، فورا با دامپزشک تماس بگیرید. درمان زودهنگام میتواند از بروز عوارض جدی تر جلوگیری کند.
17. سزارین: چه زمانی ضروری است و چه انتظاراتی باید داشت
سزارین یک عمل جراحی است که در آن توله ها از طریق ایجاد برشی در دیواره شکم و رحم مادر متولد می شوند. سزارین در مواردی ضروری است که زایمان طبیعی امکان پذیر نباشد، مانند: بزرگ بودن بیش از حد توله ها قرارگیری نامناسب توله ها در کانال زایمان ضعیف بودن انقباضات رحم تنگی کانال زایمان مرگ جنینثبت اطلاعات زایمان میتواند در آینده بسیار مفید باشد. اطلاعاتی مانند تاریخ جفت گیری، تاریخ زایمان، تعداد توله ها، وزن توله ها، جنسیت توله ها، و هرگونه عارضه یا مشکل در طول زایمان را یادداشت کنید. این اطلاعات میتواند به شما در برنامه ریزی زایمان های بعدی کمک کند و همچنین میتواند برای دامپزشک مفید باشد. میتوانید از یک دفترچه یادداشت یا یک برنامه کامپیوتری برای ثبت این اطلاعات استفاده کنید.
